Strażak to bardzo odpowiedzialny zawód, który wiąże się z ciągłym ratowaniem ludzkiego życia, zdrowia, mienia oraz środowiska przed pożarami, klęskami żywiołowymi oraz innymi zagrożeniami. 

Strażak to bardzo odpowiedzialny zawód, który wiąże się z ciągłym ratowaniem ludzkiego życia, zdrowia, mienia oraz środowiska przed pożarami, klęskami żywiołowymi oraz innymi zagrożeniami. Zakres zadań Państwowej Straży Pożarnej od początku powstania formacji jest ciągle rozszerzany. Strażacy muszą się więc wykazywać bardzo dużą wiedzą, profesjonalnie działać przy szerokim spektrum zagrożeń, posiadać wiele dodatkowych kwalifikacji i uprawnień (np. w zakresie kierowania pojazdami, obsługi specjalistycznego sprzętu, kwalifikowanej pierwszej pomocy lub ratownika medycznego), a ponadto mieć ponadprzeciętną sprawność fizyczną oraz bardzo dobry stan zdrowia.
Również wiele odpowiedzialnych zadań spoczywa na zatrudnionych w PSP pracownikach korpusu służby cywilnej oraz pracownikach pomocniczych.

Jak jednak wynika z dostępnych danych, w tym opublikowanej 1 sierpnia 2019 r. informacji Najwyższej Izby Kontroli (patrz: https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/marsz-mundurowych-ku-nowoczesnosci.html) w Polsce uposażenia strażaków i wynagrodzenia pracowników cywilnych PSP nie są proporcjonalne do rangi wykonywanej służby i pracy, a także najniższe wśród innych służb mundurowych resortu spraw wewnętrznych oraz niekonkurencyjne w obecnej sytuacji na rynku pracy zarówno w odniesieniu do wynagrodzeń w gospodarce narodowej, a szczególnie w zderzeniu ze średnimi płacami w sektorze przedsiębiorstw.

Podwyżki uposażeń i wynagrodzeń w służbach mundurowych w tym w resorcie spraw wewnętrznych, o które tak mocno zabiegały związki zawodowe zrzeszone w Federacji Związków Zawodowych Służb Mundurowych, w tym ZZS „Florian” od początku ubiegłego roku, a które po manifestacji FZZSM udało się zapisać w Porozumieniu z 8 listopada 2018 r. z ówczesnym Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji Joachimem Brudzińskim były konieczne. Uważna lektura raportu NIK daje temu wyraz.

Relacje uposażeń funkcjonariuszy PSP i wynagrodzeń pracowników cywilnych w resorcie SW oraz w odniesieniu do Gospodarki Narodowej najlepiej obrazują grafiki opracowane przez NIK:

Wdrożenie podwyżek zapisanych Porozumieniu z dnia 8 listopada 2018 r., a nawet zrealizowanie zapowiadanego kolejnego programu rozwoju służb mundurowych nie gwarantuje stabilności w służbach resortu.

Tego rodzaju działania interwencyjne choć potrzebne, a nawet w obecnej sytuacji konieczne (skutkowały przecież poważnym zwiększeniem uposażeń strażaków i podwyżką dla pracowników cywilnych) nie przekładają się na osiągnięcie oczekiwanych przez środowisko pożarnicze rezultatów.

Sytuacja w Państwowej Straży Pożarnej z pewnością nie jest zadawalająca. Na koniec 2018 r. w naszej formacji brakowało ponad 750 strażaków (większa liczba wakatów od tej na koniec 2018 r. wyrażona w liczbach bezwzględnych była tylko w 1998 r.), co więcej obecnie jest najniższy w historii Państwowej Straży Pożarnej odsetek funkcjonariuszy młodych stażem służby (od 0-5 lat służby – 17,48%), a ponadto zauważalna jest od 2009 r. niezmiennie malejąca tendencja w tym przedziale stażu służby. Dla porównania w roku 2009 r. odsetek strażaków ze stażem do 5 lat wynosił 32,69%. Zestawienie tych danych uprawnia do wniosku, że wymagania stawiane kandydatom do służby w zestawieniu do oferowanych warunków powodują, że służba w Państwowej Straży Pożarnej nie jest konkurencyjna.

Jak wynika z raportów, średnia pensja w PSP wynosi około 4 tysięcy zł. Niejednolite jest również średnie uposażenie strażaków w poszczególnych województwach. Najniższe wynagrodzenia są m.in. w woj. podkarpackim, dolnośląskim oraz lubuskim.

Według publikowanych informacji na podstawie danych udzielonych przez Komendę Wojewódzką PSP w Gorzowie Wielkopolskim uposażenia strażaków (podano kwoty brutto) kształtują się następująco:
- korpus szeregowych – od 2877,85 zł do 3237,87 zł
- korpus podoficerów – od 3357,86 zł do 4830,14 zł
- korpus aspirantów – od 4084,48 zł do 4939,03 zł
- korpus oficerów – od 4678,00 zł do 6273,62 zł
- kadra kierownicza niższego szczebla – od 5500,56 zł do 6745,60 zł
- komendanci powiatowi/miejscy i ich zastępcy – od 6861,96 zł do 7599,91 zł
- komendant wojewódzki i jego zastępcy – od 8965,20 zł do 9892,20 zł.

Jeśli chodzi o funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej, to bardzo blado wypadamy na tle innych państw europejskich. Jak podaje serwis money.pl w Szwecji najlepsi mogą liczyć nawet na 12,5 tys. złotych. Bardzo dobrze wygląda również sytuacja w Wielkiej Brytanii, gdzie po uzyskaniu wszelkich pozwoleń oraz badań zarabia się nawet 32 tys. funty rocznie, co w przeliczeniu na miesiąc daje 2,6 tys. funtów (ponad 12 tys. zł).
Jeśli przyjrzymy się pensjom we Francji i Niemczech, to zarobki te są już niższe (w granicach 8 tys. złotych miesięcznie), ale nadal znacznie lepiej prezentują się od polskich realiów.
Idąc dalej miesięczny zarobek włoskich strażaków waha się w przedziale 1,4-1,5 tys. euro (ok. 6-7 tys. zł), zaś Czesi mogą liczyć na 35 tys. koron (5,1 tys. zł).

Te wszystkie dane wskazują, że konieczne, a na pewno zasadne wydaje się zapewnienie stabilnego systemu finansowania służb mundurowych w tym Państwowej Straży Pożarnej zbudowanego na podobnych zasadach jak ma to miejsce w wojsku. Za wnioskami Najwyżej Izby Kontroli wypada zacytować: "(...) zasadne jest ustanowienie stabilnego systemu finansowania służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, które uwzględniałoby z jednej strony możliwości finansowe budżetu państwa, a z drugiej potrzeby obywateli - tak jak np. finansuje się Siły Zbrojne RP”. Zdaniem NIK "wspieranie służb podległych MSWiA przez ustanawianie różnych programów, w tym programów modernizacji, jest działaniem doraźnym i nie gwarantuje ich stałego unowocześniania".

Źródła:
https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/bezpieczenstwo/marsz-mundurowych-ku-nowoczesnosci.html
https://gazetalubuska.pl/lubuscy-strazacy-maja-jedne-z-najmniejszych-zarobkow-w-kraju-ile-zarabiaja-jak-to-wyglada-w-krajach-ue/ar/c3-14293333
https://www.straz.gov.pl/aktualnosci/biuletyny

Krzysztof Jędrachowicz
Wiceprzewodniczący ZK ZZS ,,Florian"